Тема 4. Хәрефле аңлатмаларның кыйммәтләрен табу

Тәгълимат

Практика

Истә тотарга кирәк:

1. Ике бер үк төрле билгеле саннарны кушу өчен, иң элек аларның модульләрен кушарга, аннары кыйммәт алдында уртак тамганы куярга кирәк.

Мәсәлән:

(-3) + (-6) = -(3 + 6) = -9

(+3) + (+5) = +(3 + 5) = +8

2. Ике тискәре санны кушу өчен, «-» тамгасын куярга һәм модульләрен кушарга.

Мәсәлән:

(-11) + (-24) = -(11 + 24) = -35

3. Ике төрле тамгалы саннарны кушу өчен, зур модульле санның тамгасын куярга кирәк.

Мәсәлән:

-15 +8 = -(15 – 8) = - 7

4. Бүлгәндә һәм тапкырлаганда:

1. Ике бертөрле тамгалы саннарның тапкырчыгышы уңай була ала.

2. Ике төрле тамгалы саннарның тапкырчыгышы тискәре.

6 х (-4) = -24 -12 : (-6) = 2

5. Дәрәҗәгә күтәргәндә:

a1 = a

a2 = a·a

a3 = a·a·a

57 = 5·5·5·5·5·5·5

(-3)4 = (-3)·(-3)·(-3)·(-3) = +81

(-2)5 = (-2)·(-2)·(-2)·(-2)·(-2) = -32

1.Табыгыз: a = 20 һәм b = -4 булганда a + 0,5b3

Чишү. a + 0,5b3 = 20 + 0,5·(-4)3 = 20 + 0,5·(-64) = 20 - 32 = -12

Җавап: -12

2. Табыгыз: x=-1 булганда 1,5x3 - 3x2 + 4.

Чишү: x = -1 булганда: 1,5x3 - 3x2 + 4 = -1,5 - 3 + 4 = -1/2

Җавап: -0,5

3. x = -4 булганда -x4/4 + x2/2+ x.

Чишү: x = -4 булганда: -x4/4 + x2/2 + x = -(-4)4/4 + (-4)2/2 + (-4) = -44/4 + 16/2 - 4 = -64 + 4 = 60.

Җавап: -60.

4. x = -√5 булганда аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

Чишү. x = -√5 булганда:

.

Җавап: -5.

5. аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

Чишү. .

яки .

Җавап: 16.

6. x = -√5 булганда аңлатмасының кыйммәтен табыгыз:

Чишү: х кыйммәтен аңлатмага куябыз.

x = -√5 булганда аңлатмасының кыйммәте тигез.

Җавап: -5.

7. a = 8; b = -6 булганда аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

Чишү. а һәм b кыйммәтләрен аңлатмага куябыз.

Җавап: 2√7 .

Үзең чиш:

1.      (Демо 2010 /  4 нче  эшx = 1 булганда, аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

2.  a = -4 булганда, аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

3. һәм  булганда, аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

4.  һәм булганда, аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

5. a = -2,5  һәм b = 3 булганда, аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

6. a = -1/4 булганда, 3a2 + a + 1 аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

7. a = -1 булганда, 1 - 0,5a2 + 2a3 аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

8. x = -0,1 булганда, 20x3 - 8x2 + 4 аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

9. a = 0,04  һәм c = 0,64 булганда, аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

10. y = -0,1  булганда, 1 - 7y2 + 30y3 аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

11. x = 10 булганда, 0,2x3 + x2 + x аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

12. x = -10 булганда, 0,6x3 - x2 - x аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

13. a = -0,2 һәм b = -0,6 булганда, аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

14. a = 12 һәм b = -5  булганда, аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.

15. x = 10 һәм y = -6  булганда, аңлатмасының кыйммәтен табыгыз.